İnci kefalı, tuzlu-sodalı sulara sahip Van Gölü'nde yaşayabilen endemik tek balık türüdür. Van Gölü, 3712 km2 yüzey alanı, 171 m ortalama ve 451 m maksimum derinliğe sahip, denizden 1648 m yükseklikte Türkiye'nin en büyük gölüdür. Suları yüksek derecede sodalı ve tuzludur. Bu su yapısı göle bir "soda gölü" özelliği kazandırmaktadır. Göl suyunun pH değeri 9.8 civarında tuzluluğu ise % 0.19 olarak bildirilmektedir (Kempe et al., 1978).Gölün biyolojik çeşitliliği hem tatlı hem de tuzlu sulardan önemli derecede farklılık göstermektedir. Gölün fitoplankton varlığı Diatome, Bacteriophyta, Cynophyta, Chlorophyta, Flagellata ve Phaeophyta gruplarına ait 103 tür, zooplankton varlığı ise Rotatoria, Cladocera ve Copepoda gruplarına ait 36 türden oluşmaktadır (Selçuk 1992). Gölde balık olarak sadece Cyprinidae familyasından bir tür olan inci kefalı (Chalcalburnus tarichi, Pallas 1811) yaşamaktadır. İnci kefalı göçücü bir türdür. Gölde yaşamasına rağmen üremek için göle sularını boşaltan akarsulara göç eder ve üreme sonrasında tekrar göle döner.
İnci kefalı, sazangiller familyasını mensup, dünyada sadece Van Gölü Havzası'nda yaşayan bir balık türüdür. Genelde parlak gümüşî, sırtı gri-yeşil ve karın bölgesi gümüşî renktedir. Vücut küçük pullarla kaplı olup, gözler iridir (Kuru 1987, Geldiay ve Balık 1988). Ortalama boyu 19.5 cm, ortalama ağırlığı 80 g civarındadır. Besinini fito ve zooplanktonlar oluşturur. Maksimum ömrü 7 yıl olup, 3 yaşında cinsel olgunluğa ulaşır. Üreme zamanı Nisan başından Temmuz sonuna kadar olup, bu dönemde büyük sürüler oluşturarak akarsulara göç eder. Bu göç esnasında, tuzlu-sodalı sudan tatlı suya doğrudan geçiş yapamadığı için hem yumurtlamaya giderken hem de dönerken akarsu ağızlarında osmotik ayarlama için bir süre bekler. Akarsulardaki su sıcaklığı 13 °C civarına ulaştığında akarsulara girerek yumurta bırakmaya başlar. Yumurtalarını akarsuların yayıldığı, hızının düştüğü bölgelerdeki hafif çakıllı, kumlu bölgelere bıraktıktan sonra tekrar göle döner. Yumurtadan çıkan yavrular 1-2 hafta içinde göle dönmeye başlarlar. Yavrular yaz boyunca gölün besince bol kıyı kesimlerinde sürüler halinde dolaşarak beslenirler. İnci kefalı yaz aylarında gölün 25 m derinliklerini geçmemek üzere her tarafında, kış aylarında ise 60 m derinliğe kadar olan kısımlarında dağılım gösterir (Sarı 2001, Sarı 2003)
Van Gölü'nün %o19 tuzluluğu ve 9.8 olan pH'sında yaşayabilen bu balık, sazangiller familyasına ait bir türdür. Yaşamını gölün tuzlu-sodalı sularında sürdürür. Ancak tuzlu-sodalı sularda yumurta bırakamadığı için ilkbahar aylarında büyük sürüler oluşturarak akarsulara göç eder. Akarsular üzerinde bulunan doğal ve yapay engelleri aşmak için büyük bir mücadele verir. Bazen şelaleleri tırmanmak zorunda kalır. Yumurtasını bıraktıktan sonra tekrar Van Gölü'ne döner. Akarsularda yumurtadan çıkan inci kefalı yavruları da kısa bir süre sonra göle geçerler.
İnci kefalı, kış aylarında gölde 8-16 m boyunda tekneler yardımıyla göz açıklığı 20 mm'den daha büyük fanyalı ağlarla avlanır. Üreme zamanında ise kaçak olarak akarsu mansaplarında manyat ağları ve akarsu yataklarında basit tuzaklarla avlanır. Yaklaşık 10 bin ton civarında yapılan yıllık avcılık miktarı ile Türkiye içsu balıklarının 1/4′ünü oluşturur.
Göl çevresinde 14 bin insan geçim kaynağını oluşturan inci kefalının sürdürülebilir balıkçılığa kavuşturulması için Doğa Gözcüleri Derneği tarafından koruma çalışmaları yapılmaktadır. Bu koruma çalışmaları sonucunda kaçak avcılık oranı on yıl içinde %60 azaltılmıştır.
